လိပ္ေခါင္းေရာဂါနဲ႔ ဘ၀ေနထိုင္စားေသာက္မႈ ပံုစံ

(ေမး) လိပ္ေခါင္းဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ရပါသလဲဆရာ။

(ေျဖ) လိပ္ေခါင္းျဖစ္ရတဲ့ အဓိကအခ်က္က ေသြးျပန္ေၾကာဖိအား (Pressure) မ်ားတာေၾကာင့္ပါ။ ေသြးျပန္ေၾကာ ဖိအားမ်ားရတာကလည္း ေသြးျပန္ေၾကာရဲ႔ တေနရာမွာ ေသြးစီးဆင္းမႈ ပိတ္ဆို႔တာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ စအိုနဲ႔ အစာေဟာင္းအိမ္က ၾကြက္သားေတြက ဖိအား (Tension) မ်ားတာေၾကာင့္ အတင္းဖိျပီး ညႇစ္ရလို႔ပါ။

သီအိုရီအရေျပာရရင္ နဂိုေသြးျပန္ေၾကာေတြရဲ႔ နံရံပါးတာေၾကာင့္ ေသြးျပန္ေၾကာ ေဖာင္းလြယ္တဲ့ သူေတြမွာလည္း အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အရက္ေသာက္တာမ်ားလို႔ျဖစ္တဲ့ အသည္းေျခာက္ေရာဂါသည္ (Cirrhosis of Liver) ေတြမွာလည္း လိပ္ေခါင္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။

*********************************************************************

(ေမး) လိပ္ေခါင္းက ဘယ္လိုလူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါသလဲဆရာ။

(ေျဖ) လိပ္ေခါင္းက ၀မ္းခ်ဳပ္တဲ့သူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ ၀မ္းမာမာသြားတဲ့သူေတြဟာ အူရဲ႔ၾကြက္သားေတြကို အတင္းညႇစ္ရတာေၾကာင့္  ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အားကစားလႈပ္ရွားမႈ နည္းတဲ့ သူေတြမွာလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အသီးအႏွံနဲ႔ ဟင္းသီးဟင္းရြက္စားတာ နည္းျပီး အပူအစပ္နဲ႔ အသားစားတာမ်ားတဲ့သူေတြ၊ အရက္ေသာက္ျပီး အစာမွန္မွန္ မစားတဲ့သူေတြနဲ႔ ၀မ္းသြားတဲ့ အေလ့အထမမွန္တဲ့ သူေတြမွာလည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားတဲ့သူေတြ လိပ္ေခါင္းျဖစ္တတ္ တာက ၀မ္းခ်ဳပ္တာေၾကာင့္ပါ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္သူေတြလည္း ယာယီလိပ္ေခါင္း ျဖစ္တတ္ေပမယ့္ ကေလးေမြးျပီးတဲ့အခါ ျပန္ေကာင္းသြားေလ့ရွိပါတယ္။ 

ရွားရွားပါးပါး အူမႀကီးကင္ဆာေရာဂါဟာလည္း လိပ္ေခါင္းနဲ႔ တြဲျဖစ္တတ္ပါတယ္။ စအိုကြဲတဲ့ Anal Fissure ေရာဂါျဖစ္ရင္ ၀မ္းသြားရမွာေၾကာက္ျပီး မညႇစ္ေတာ့ ၀မ္းပိုခ်ဳပ္ျပီး ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ လိပ္ေခါင္းဆက္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ နဂိုကတည္းက ေသြးျပန္ေၾကာနံရံပါးတဲ့သူေတြလည္း လိပ္ေခါင္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။
*********************************************************************

(ေမး) လိပ္ေခါင္းက ဘယ္အသက္အရြယ္မွာ အျဖစ္မ်ားပါသလဲဆရာ။

(ေျဖ) ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ သက္လတ္ပိုင္းအရြယ္ေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတာကို ေတြ႔ရတယ္။ အသက္ ၃၀-ေက်ာ္တဲ့သူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ 

********************************************************************

(ေမး) လိပ္ေခါင္းက မ်ိဳးရိုးလိုက္တတ္ပါသလားဆရာ။

(ေျဖ) သာမန္အားျဖင့္ေတာ့ မ်ိဳးရိုးမလိုက္တတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေသြးျပန္ေၾကာနံရံပါးတတ္တဲ့ သူေတြကေတာ့ မိ်ဳးရိုးရွိႏိုင္ပါတယ္။ ေသခ်ာတဲ့ ေတြ႔ရွိခ်က္ကေတာ့ မရွိေသးပါဘူး။

********************************************************************

(ေမး) လိပ္ေခါင္းကို ေရာဂါရွာေဖြဖို႔က အေရးႀကီးပါသလားဆရာ။

(ေျဖ) လိပ္ေခါင္းကို ေရာဂါရွာတဲ့အပိုင္းက အေရးႀကီးပါတယ္။ လိပ္ေခါင္းက ၀မ္းကိုက္တာနဲ႔ မွားတတ္ သလို အစာေဟာင္းအိမ္ကင္ဆာ၊ အူမႀကီးကင္ဆာေတြနဲ႔လည္း မွားတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လိပ္ေခါင္းလို႔ေသခ်ာေအာင္ စအိုကို မွန္ေျပာင္းနဲ႔ၾကည့္တဲ့နည္း Protoscopy ကို သံုးပါတယ္။ အသက္ ၄၀-ေက်ာ္ျပီး အသက္ႀကီးတဲ့သူေတြမွာ ကင္ဆာလို႔ သံသယရွိရင္ Protoscopy ကို မျဖစ္မေန လုပ္ပါတယ္။

လိပ္ေခါင္းဆိုရင္ နာရီတလံုးလို သေဘာထားျပီး ၾကည့္ရင္ ၃၊ ၇၊ ၁၁ နာရီေနရာမွာ ေသြးေၾကာေဖာင္း ေနတာကို ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ အက်ိတ္ ရွိ-မရွိ စအိုကို လက္နဲ႔စမ္းတဲ့နည္း (Digital Rectal Examination) ကိုလည္း သံုးပါတယ္။ 

လိပ္ေခါင္းလို႔ထင္ျပီး ကုေနခ်ိန္မွာ ကင္ဆာျဖစ္ေနရင္ ကင္ဆာအတြက္ ကုသဖို႔ ေနာက္က်သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါကို ေသခ်ာေအာင္ စမ္းသပ္ရွာေဖြဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။

********************************************************************

(ေမး) လိပ္ေခါင္းခြဲစိတ္ကုတာက စိုးရိမ္ရပါသလားဆရာ။

(ေျဖ) လိပ္ေခါင္းခြဲစိတ္တာက Major  ခြဲစိတ္မႈေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကၽြမ္းက်င္မႈလိုအပ္သလို သတိထားရမွာေတြ ရွိပါတယ္။ အဓိက သတိထားရမယ့္အခ်က္ေတြအေနနဲ႔ လူနာက အသည္းေကာင္းဖို႔ လိုပါတယ္။ အသည္းေျခာက္လို႔ လိပ္ေခါင္းျဖစ္ရင္ ခြဲစိတ္ေလ့မရွိပါဘူး။ ခြဲစိတ္ရင္ ေသြးမတိတ္တတ္ တာေၾကာင့္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ မခြဲခင္ PT (Prothrombin Time) စစ္ေဆးၾကည့္ရပါတယ္။

ျပီးေတာ့ေသြးက်ေဆးေသာက္ထားရင္ တပတ္၊ ႏွစ္ပတ္ ေစာင့္တာလိုမ်ိဳး လုပ္ရတယ္။ ခြဲစိတ္တဲ့အခါ မွာလည္း ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားရပါတယ္။

အရမ္းႀကီးတဲ့ လိပ္ေခါင္းဆိုရင္လည္း ေသြးထြက္တတ္လို႔ ေသြးသြင္းဖို႔ ျပင္ဆင္ထားရပါတယ္။

********************************************************************

(ေမး) လိပ္ေခါင္းနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး အမ်ားျပည္သူကို တျခားဘာေျပာလိုပါသလဲဆရာ။

(ေျဖ) လိပ္ေခါင္းမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္တဲ့အေနနဲ႔ ၀မ္းမွန္မွန္သြားေအာင္ ဂရုစိုက္တာ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္နဲ႔ အသီးအႏွံမ်ားမ်ားစားတာ၊ အရက္ေရွာင္တာ၊ အပူအစပ္ ေလွ်ာ့စားတာ၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားတာ စတဲ့ က်န္းမာေရး ေကာင္းေစတဲ့ ဘ၀ေနထို္င္မႈ ပံုစံအတိုင္း ေနသင့္ပါတယ္။

လိပ္ေခါင္းျဖစ္လာရင္လည္း ေရာဂါကို ရင့္ေအာင္မထားဘဲ ေဆးကုသမႈ ခံယူဖို႔ မွာခ်င္ပါတယ္။

ပါေမာကၡ ဦးေအးမြန္ (ခြဲစိတ္အထူးကု ဆရာ၀န္ႀကီး)